گاهی اوقات برخی افراد نسبت به خودشان یا اطرافیان، دیدگاه و باورهایی دارند که به دور از واقعیت است. چنین افرادی درگیر خطاهای شناختی هستند و متاسفانه بر دیدگاه های خود نیز پافشاری می کنند. شرایطی را تصور کنید که فرد برخلاف استعدادها و توانایی هایی که دارد تصور می کند در یک زمینه مشخص ناکارآمد بوده و امکان پیشرفت ندارد. در نتیجه اعتماد به نفس خود را از دست داده و شروع به خودویرانگری می کند. شاید در نگاه اول تصور کنید خطای شناختی همان خودویرانگری است، در حالی که این تصور اشتباه بوده و این دو موضوع با یکدیگر متفاوت هستند، ولی امکان ارتباط آن ها با یکدیگر وجود دارد.
کسی که دچار خطای شناختی است دیدگاه منفی نسبت به خودش دارد در حالی که در سندروم خودویرانگری فرد سعی می کند برخلاف آنچه که فکر می کند، خود را مورد تخریب قرار دهد. در حوزه روانشناسی موضوعات شبیه به یکدیگر بسیار زیاد هستند و به همین علت انجام بررسی های دقیق برای کمک به رفع مشکلات ضروری محسوب می شوند. با توجه به اهمیت ایجاد دیدگاه مثبت نسبت به خودمان و دیگران، ما قصد داریم در این مقاله به بررسی جوانب مختلف خطاهای شناختی بپردازیم، پس با ما در ادامه مطلب همراه باشید.
خطاهای شناختی چیست؟
به نظر شما منظور از خطای شناختی چیست؟ آیا منظور مرتکب شدن فرد به خطاها و اشتباهات مختلف است؟
منظور از خطای شناختی؛ باور، دیدگاه و افکاری اشتباه است که یک فرد نسبت به خودش و اطرافیان کسب می کند.
خطاهای شناختی به صورت مستقیم بر درک، شناخت، تصمیم گیری، استدلال و شناخت فرد تاثیرات منفی به جای می گذارند. تا اینجای مطلبو گرفتین؟ به بیان دیگر می توان گفت خطاهای ذهنی افکار و دیدگاه هایی متعصبانه هستند که فرد را در مورد خود و دیگران به اشتباه می اندازند.
برای اطلاع از مفهوم دایره کنترل بر روی لینک کلیک کنید.
چنین کسانی حتی با مشاهده دلایلی مبنی بر اشتباه بودن نگرش و باورهای خود، بر دیدگاهی که دارند پافشاری می کنند. به همین علت ممکن است دست از انجام کارهای مهم بردارند چون دیدگاهی منفی نسبت به خودشان دارند. حتی احتمال اینکه با اطرافیان خود نیز قطع ارتباط کنند هم وجود دارد زیرا دیدگاهی منفی نسبت به آن ها دارند. دیدی چی شد؟
برای یادگیری تکنیک های ساخت شخصیت قدرتمند، آداب معاشرت و موفقیت کلامی می توانید در دوره های آموزشی مریم مبارکی شرکت کنید.
انواع خطاهای شناختی
هر کسی برای پیشرفت در زندگی و رسیدن به موفقیت باید خود را به خوبی بشناسد و به خودباوری برسد. همه ما باید خودمان را همانگونه که هستیم درک کنیم و باور داشته باشیم، در غیر این صورت مسیر رسیدن به موفقیت را اشتباه انتخاب می کنیم. کسانی که دچار خطاهای ذهنی هستند خود را برخلاف آنچه که هستند می شناسند. این افراد تصورات، دیدگاه و افکاری اشتباه و منفی نسبت به خودشان و حتی اطرافیان دارند. در نتیجه با مشکلات جدی مواجه می شوند و از رسیدن به موفقیت باز می مانند.
بهتر است بدانید خطاهای شناختی انواع مختلفی دارند و موضوعی بسیار گسترده محسوب می شوند. به طور کلی می توان گفت خطاهای ذهنی در دو دسته اصلی قرار گرفته و هر کدام از آن ها هم شامل چند مورد مختلف می شوند. با توجه به اهمیت اطلاع از انواع خطاهای ذهنی، در ادامه مطلب به آن ها اشاره می کنیم:
خطاهای ذهنی تحریف شناسی
این نوع از خطاهای ذهنی فرد را مجبور و در واقع متقاعد به باور کردن موضوعاتی می کنند که واقعیت ندارند. برای مثال چنین کسانی در مقابل پذیرش اتفاقات ناگوار یا منفی مقاومت می کنند. ذهن این افراد برای در امان نگه داشتن آن ها از پیامدهای پذیرش موضوعات تلخ و منفی، خطاهای ذهنی را ایجاد می کند. از جمله مواردی که شامل این دسته از خطاها می شوند می توان به موضوعات زیر اشاره کرد:
- تعمیم دادن
- تفکر همه یا هیچ
- فاجعه انگاری
- نتیجه گیری سریع
- سفسطه کنترل
- بایدها
- استدلال احساسی
- برچسب زنی
بنابراین نمی توان گفت همه کسانی که دچار خطای ذهنی هستند تعداد مشخصی نشانه داشته و همگی به یک مورد دچار شده اند.
برای اطلاع از نحوه شرکت در دوره آموزشی دومینوی هیجانات بر روی لینک کلیک کنید.
خطاهای ذهنی سوگیری شناختی
این دسته از خطاهای ذهنی باعث شکل گیری باورها و نگرش هایی می شوند که به تصمیم گیری در مورد موضوعات مختلف جهت می دهند. توجه داشته باشید زمانی که صحبت از جهت دادن به یک موضوع پیش می آید، اصل و واقعیت همان موضوع فراموش شده و متاسفانه نتایج مطلوبی حاصل نمی شوند. از جمله مواردی که شامل این دسته از خطاهای ذهنی می شوند می توان به موضوعات زیر اشاره کرد:
- تمرکز بر اطلاعات در اختیار داشته
- تایید خود
- اثر هاله ای
- اثر لنگر
ذهن ما آنقدر قدرتمند است که می تواند کنترل زندگی را در دست گرفته و آنطور که می خواهد برای ما تصمیم بگیرد. درست است که برخی از خطاهای شناختی برای جلوگیری از ناراحت شدن ما شکل می گیرند، ولی به طور کلی ما را از واقعیت ها دور می کنند. به همین علت ما باید کنترل ذهن خود را در دست بگیریم و از ایجاد چنین اختلالات و مشکلاتی جلوگیری کنیم. برگرد عقب دوباره بخون!
برای اطلاع از مفهوم چرخ احساسات پلاچیک بر روی لینک کلیک کنید.
علت خطاهای شناختی
به نظر شما خطاهای ذهنی به چه علت ایجاد می شوند؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم عوامل مختلفی باعث شکل گیری خطاهای شناختی می شوند و به همین علت شرایط هر فرد باید به صورت مجزا بررسی شود. بدون شک نمی توان به صورت قطعی بیان کرد همه افرادی که دارای خطاهای ذهنی هستند به واسطه وجود یک عامل مشترک با این مشکل مواجه شده اند. به همین علت آشنایی با علل ایجاد این نوع از خطاها در ابتدا برای جلوگیری از ایجاد آن ها و سپس برای درمان اهمیت دارد. به همین منظور در ادامه مطلب به چند مورد از مهم ترین علل شکل گیری خطاهای ذهنی اشاره می کنیم:
پردازش افکار منفی
بدون شک افکار منفی و مزاحم به ذهن هر کسی هجوم می آورند. نکته مهم ماجرا این است که خودمان مانع از پردازش افکار منفی توسط ذهن شویم.
کسانی که به پردازش افکار منفی دامن می زنند و ساعت های طولانی را به فکر کردن می پردازند، ممکن است دچار خطاهای شناختی شوند.
افکاری که دیدگاه فرد را نسبت به خودش و دیگران تغییر داده و به سمت و سویی منفی و در عین حال به دور از واقعیت هدایت می کنند. یادداشت کردی؟
برای اطلاع از نحوه شرکت در دوره آموزشی عشق هوشمندانه بر روی لینک کلیک کنید.
حوادث تلخ و ناگوار
از جمله دیگر مواردی که می توانند سبب ایجاد خطاهای ذهنی شوند، می توان به رخ دادن حوادث تلخ و ناگوار اشاره کرد. در این شرایط ذهن یکی از انواع اصلی خطاهای شناختی یعنی؛ تحریف شناسی را ایجاد می کند تا فرد را از ناراحت شدن دور نگه دارد. برای مثال شکست خوردن در یک پروژه کاری، جدایی از شریک عاطفی یا هر موضوع تلخ دیگری می تواند باعث شکل گیری خطاهای ذهنی شود.
سبک تربیتی
متاسفانه بسیاری از مشکلات روحی و روانی به واسطه سبک تربیتی اشتباه شکل می گیرند. والدینی که از این موضوع مطلع نیستند و همواره فرزندان خود را با دیگران مقایسه می کنند و استعدادهای آن ها را نادیده می گیرند؛ سبب شکل گیری دسته ای از خطاهای شناختی می شوند. در این شرایط فرزندان آن ها تصور می کنند افرادی ناموفق و بی استعداد هستند که هیچگاه شیرینی کسب موفقیت را نخواهند چشید.
برای یادگیری تکنیک های ثروت سازی با کلام، زبان بدن و ارتباط موثر می توانید در دوره های آموزشی مریم مبارکی شرکت کنید.
معاشرت با افراد منفی گرا یا متوهم
بدون شک هر فردی می تواند خواسته یا ناخواسته تحت تاثیر افکار، عقاید و نگرش دوستان خود قرار بگیرد. کسانی که با افراد منفی گرا معاشرت می کنند به تدریج تحت تاثیر بدبینی آن ها قرار گرفته و ممکن است دچار خطاهای ذهنی شوند. از طرفی معاشرت با کسانی که بنا به دلایل مختلف دچار توهم هستند نیز فرد را از واقعیت ها دور کرده و دچار خطاهای ذهنی می کند.
برای اطلاع از انواع عزت نفس بر روی لینک کلیک کنید.
درمان خطاهای شناختی
با توجه به توضیحاتی که در مورد خطاهای ذهنی و پیامدهای منفی که برای زندگی ایجاد می کند بیان کردیم، بنابراین اطلاع از راه های درمانی آن ها نیز ضروری محسوب می شود. توجه داشته باشید تعدادی از راه های درمانی خطاهای شناختی را می توان بدون کمک فرد متخصص انجام داد، ولی برای برخی دیگر باید از متخصصین این حوزه کمک بگیرید. از جمله راه های درمانی خطاهای ذهنی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
شناخت خطاها
اولین اقدامی که برای درمان خطاهای ذهنی باید انجام دهید؛ شناخت دقیق و اصولی آن هاست. ابتدا باید مشخص شود که فرد با کدام یک از خطاهای شناختی مواجه است تا بهتر بتوان راه درمانی اصولی را پیدا کرد. برای انجام این کار هم به صرف وقت، کسب اطلاعات و همچنین کمک افراد متخصص نیاز دارید.
برای اطلاع از نحوه شرکت در سمینار شخصیت کاریزماتیک بر روی لینک کلیک کنید.
به چالش کشیدن
یکی دیگر از اقداماتی که برای درمان خطاهای ذهنی باید انجام دهید؛ به چالش کشیدن باورهای شکل گرفته است. برای انجام این کار نیز باید سوالاتی مانند افکار ایجاد شده چه فواید و ضررهایی دارند؟ چه دلایل محکمی برای درست بودن افکار وجود دارند؟ را بیان کنید و تلاش خود را برای پاسخ دادن به آن ها به کار بگیرید. مطلب سنگین نبود که؟
استفاده از راهکارهای روان درمانی
متخصصان حوزه روانشناسی برای درمان خطاهای شناختی راهکارها و تمریناتی را مطرح می کنند که باید تحت نظر آن ها انجام شوند. برای بهره مندی از تاثیرات و مزایای این راهکارها باید وقت صرف کرده و تمرین کنید. توجه داشته باشید چنین مشکلاتی یک شبه حل نمی شوند، بنابراین نباید امید خود را از دست بدهید.
برای اطلاع از مفهوم کمال گرایی منفی بر روی لینک کلیک کنید.
خلاصه مطلب
در زندگی موضوعاتی رخ می دهند و مشکلاتی پیش می آیند که ممکن است باعث شکل گیری خطاهای شناختی شوند. خطاهایی ذهنی که باعث ایجاد افکار، عقاید و دیدگاه هایی منفی نسبت به همان فرد و اطرافیان او خواهند شد. خوشبختانه برای درمان خطاهای ذهنی راهکارهای اصولی وجود دارند که باید برای انجام دادن آن ها وقت صرف کنید.
برای یادگیری تکنیک های عشق هوشمندانه، جذابیت کلام و هوش کلامی می توانید در دوره های آموزشی مریم مبارکی شرکت کنید. همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد می توانید از راه های ارتباطی استفاده کنید.