زمانی که در مورد موضوع خاصی سوال مطرح می کنیم، اطلاعات جمع آوری کرده و آن ها را بررسی می کنیم، در نهایت هم به یک نتیجه منطقی می رسیم، تفکر انتقادی انجام داده ایم. ما در مورد بسیاری از موضوعات زندگی به انجام این تفکر نیاز داریم، باید آنچه که واقعیت دارد را بررسی کرده و به یک قضاوت درست برسیم. بدون شک این نوع اندیشیدن مزایای مختلفی هم دارد که به پیشرفت ما در زندگی کمک می کند. زمانی که به صورت انتقادی فکر می کنیم، ذهن ما آگاه تر شده و بهتر می تواند موضوعات مختلف را تحلیل و بررسی کند. در نتیجه احتمال تصمیم گیری اشتباه کاهش یافته و راحت تر می توانیم به اهدافمان دست پیدا کنیم.
با کمک اندیشیدن انتقادی می توانیم به صورت مستقل برای زندگی خود تصمیم گرفته و از اشتباهات دوری کنیم. متاسفانه یکی از عواملی که سبب وابستگی ما به دیگران به خصوص در تصمیم گیری و اندیشیدن می شود، رخ دادن اشتباه است. بنابراین اگر انتقادی فکر کردن را یاد بگیریم، می توانیم به صورت مستقل فکر کرده و راهکار پیدا کنیم. با توجه به اهمیت و نقش اندیشیدن انتقادی در زندگی، ما قصد داریم در این مقاله به بررسی جوانب مختلف تفکر انتقادی بپردازیم، پس با ما در ادامه مطلب همراه باشید.
تفکر انتقادی چیست؟
متاسفانه اندیشیدن انتقادی در میان همه افراد رایج نیست و برخی از مردم تصور می کنند اگر یک موضوع را زیر سوال ببرند و در مورد آن انتقاد کنند، تفکر انتقادی انجام داده اند؛ در حالی که این تصور کاملا اشتباه است.
تفکر انتقادی (Critical thinking) به معنای توانایی اندیشیدن مستقل و منعطف است.
زمانی که با قصد محک زدن یک موضوع سوالات مختلفی را مطرح می کنید، اطلاعاتی را جمع آوری کرده و دسته بندی می کنید و سپس با کمک استدلال منطقی به یک نتیجه و قضاوت درست می رسید، تفکر انتقادی انجام داده اید. به عبارتی درک یک موقعیت براساس حقایق و استفاده از توانایی ها برای پاسخگویی، اندیشیدن انتقادی نامیده می شود.
برای اطلاع از مفهوم سرسختی ذهنی بر روی لینک کلیک کنید.
در این نوع فکر کردن قرار بر این نیست که یک موضوع را زیر سوال ببرید و تخریب کنید. بلکه هدف این است براساس آنچه که واقعیت دارد به یک نتیجه گیری درست برسید. براساس نظر فیلسوفان که سالیان طولانی است در مورد این نوع اندیشیدن نظراتی را بیان می کنند، توانایی آزمون و تفکر درباره اندیشه ها و ارزش ها، تفکر انتقادی نامیده می شود. استفاده از این نوع اندیشیدن سبب پیدا کردن راهکارهایی می شود که ما را در رسیدن به موفقیت یاری می کنند.
بنابراین یکی از موارد طرز فکر افراد موفق همین فکر کردن انتقادی است. این افراد عجولانه و بدون بررسی یک موضوع مشخص نتیجه گیری نمی کنند، قضاوت عجولانه انجام نداده و براساس تحلیل داده ها حرف می زنند. بنابراین تقویت این طرز فکر یکی از عوامل رسیدن به موفقیت محسوب می شود.
برای یادگیری تکنیک های ثروت سازی با کلام، جادوی جذابیت و آداب معاشرت می توانید در دوره های آموزشی مریم مبارکی شرکت کنید.
معایب تفکر انتقادی
همانطور که گفتیم اندیشیدن انتقادی موجب فکر کردن، تصمیم گیری و پیدا کردن راهکار به صورت مستقل می شود. بر اساس واقعیت های موجود، یک تصمیم و قضاوت نهایی را بیان می کند. به حدس و گمان و پیش بینی کردن هم کاری ندارد. بنابراین فرد در این شرایط آگاهانه فکر می کند و زیر سوال بردنی در کار نیست. به همین علت نمی توان گفت تفکر انتقادی به صورت مشخص، واضح و نمایان معایبی دارد، زیرا این نوع اندیشیدن سبب پیشرفت در زندگی می شود. کسی که با کمک فکر کردن انتقادی، میزان خطاهایش کاهش می یابد از مزیت های این نوع اندیشیدن بهرمند شده است.
از طرفی برخی از افراد تصور می کنند تفکر انتقادی می تواند ذهن انسان را نسبت به همه موضوعات مشکوک کند. همانطور که گفتیم پایه و اصول این تفکر بر واقعیت بنا نهاده شده نه حدس، گمان، شک و تردید. به همین علت اگر ذهن نسبت به زندگی و اتفاقات آن مشکوک شود، تفکر انتقادی رخ نداده است. در این نوع اندیشیدن حتی اگر شکی هم ایجاد شود با بررسی داده های موجود و واقعیت ها، برطرف می گردد. بنابراین بهتر است نسبت به این نوع اندیشیدن دچار بدبینی نشده و از مزایای آن برای پیشرفت در زندگی استفاده کنیم.
برای اطلاع از پیامدهای سوگیری پس نگری بر روی لینک کلیک کنید.
چگونه تفکر انتقادی را تقویت کنیم؟
هر ویژگی، خصلت و توانایی مثبتی که به صورت ذاتی در وجود ما نهادینه شده یا در طول زندگی آن ها را کسب کرده ایم به تقویت شدن نیاز دارند. با گذشت زمان و بهرمندی از مزایای توانایی های سازنده و مثبت، سطح زندگی ارتقاء یافته و نیازمند استفاده از توانایی های تقویت شده است. به همین علت تفکر انتقادی هم به عنوان یک توانایی ذهنی مثبت باید ارتقاء یافته و تقویت شود. خوشبختانه راه های مختلفی هم برای انجام این کار وجود دارند و برای همه ما ضروری است که با آن ها آشنا شویم. در همین راستا به چند مورد از راهکارهای تقویت اندیشیدن انتقادی اشاره می کنیم:
سوالات اساسی مطرح کنید
همانطور که گفتیم هدف از تفکر انتقادی بررسی واقعیت های موجود و در نهایت نتیجه گیری درست است. در این میان باید یکسری مراحل طی شوند تا نتیجه درست حاصل شود؛ یکی از این مراحل طرح سوال است.
برای اینکه بتوانید تفکر انتقادی را تقویت کنید باید سوالات اساسی بپرسید.
از مطرح کردن سوالات بی ربط و حاشیه ای که تمرکز شما را از اصل موضوع دور می کنند، خودداری کنید. متاسفانه برخی از افراد آنقدر درگیر پرسیدن سوالات بی ربط می شوند که اصل موضوع فراموش شده، حدس و گمان به میان می آید و نتیجه ای که گرفته می شود به دور از واقعیت است.
فرضیه ها را زیر سوال ببرید
حین بررسی یک موضوع آن هم به صورت نقادانه، فرضیه هایی مطرح خواهند شد که نباید تبدیل به شک و یا بدبینی شوند. برای اینکه صحت فرضیه های شکل گرفته را بسنجید باید آن ها را زیر سوال ببرید. فرضیه ها را به چالش بکشید، از زاویه های مختلف مورد بررسی قرار دهید تا از صحت آن ها اطمینان حاصل کنید.
اگر فرضیه ای نادرست مطرح شده و منجر به نتیجه گیری و قضاوت شود، اندیشیدن انتقادی نه تنها فایده ای ندارد بلکه پیامدهای منفی نیز به همراه خواهد داشت.
برای اطلاع از نحوه شرکت در دوره آموزشی دومینوی هیجانات بر روی لینک کلیک کنید.
روند یادگیری را متوقف نکنید
به نظر شما چرا افراد موفق همواره در حال یادگیری یک موضوع جدید هستند؟ زیرا تمایل دارند ذهنشان فعال باقی بماند. یکی از عواملی که موجب فرسودگی ذهن و ایجاد بیماری های مختلف و مرتبط با آن می شود، توقف یادگیری است. ذهن باید فعال باقی بماند تا بتواند تفکر انتقادی انجام داده و آگاهانه تصمیم بگیرد. به همین علت نباید روند یادگیری را متوقف کنید و در مورد هر موضوعی که علاقه دارید اطلاعات جدید کسب کنید. برای تحقق این هدف می توانید مطالعه کنید، در کلاس های آموزشی شرکت کنید یا حتی ویدیوهای آموزنده نگاه کنید.
با افراد موفق در ارتباط باشید
اجازه دهید کمال هم نشینی افراد موفق در شما اثر کند. به جای برقراری و حفظ ارتباط با کسانی که منفی نگر هستند و اعتقادی به مثبت اندیشی ندارند، در نتیجه اقدامی برای کسب موفقیت انجام نمی دهند، باید با افراد موفق در ارتباط باشید. کسانی که از تفکر انتقادی به نفع خود و برای ساختن زندگی ایده آل استفاده می کنند. بهتر است از این افراد انرژی مثبت، دیدگاه و نگرش نو دریافت کنید و برای رسیدن به خواسته هایتان تلاش کنید.
مهارت گوش دادن را تقویت کنید
یکی از عواملی که به شما در بررسی واقعیت های موجود کمک می کند، تقویت مهارت گوش دادن است.
زمانی که حرف های دیگران را می شنوید ولی مفهوم آن ها را درک نکرده، در موردشان فکر نمی کنید و به هیچ نتیجه ای نمی رسید یعنی از مهارت گوش دادن استفاده نکرده اید. تقویت این مهارت به شما کمک می کند از حرف ها و زبان بدن دیگران، مفهومی که قصد انتقال آن را دارند، درک کنید. در نتیجه بهتر می توانید داده های موجود را آگاهانه تحلیل و بررسی کنید.
برای یادگیری تکنیک های شخصیت کاریزماتیک، موفقیت کلامی و جذابیت کلام می توانید در دوره های آموزشی مریم مبارکی شرکت کنید.
شواهد را بررسی کنید
همانطور که گفتیم یکی از مراحل اندیشیدن نقادانه، بررسی داده ها و واقعیت های موجود است. در این میان شواهد نیز نوعی داده و اطلاعات محسوب می شوند که باید از صحت آن ها مطلع شوید. فراموش نکنید تا زمانی که از صحت شواهد اطمینان حاصل نکردید نباید از آن ها برای نتیجه گیری و قضاوت استفاده کنید.
تفکر انتقادی زمانی انجام می شود که شک، حدس و گمان در کار نباشد، بلکه واقعیت مبنای نتیجه گیری قرار بگیرد.
شناسایی اخبار دروغ را یاد بگیرید
متاسفانه انتشار اخبار غیر واقعی و شایعه پراکنی نه تنها کاهش نمی یابد، بلکه روز به روز در حال افزایش است. در این میان کم نیستند تعداد افرادی که یا به دلیل عدم آگاهی و یا به صورت عمدی از این اخبار و اطلاعات برای تفکر انتقادی استفاده می کنند. در نتیجه با پیامدهای منفی مواجه شده و شرایط سختی را ایجاد می کنند. بنابراین بهتر است شناسایی اخبار دروغ را با بررسی متن آن ها، تحت تاثیر قرار دادن احساسات و حتی به وسیله کسب اطلاعات از منابع خبری دیگر، یاد بگیرید.
برای اطلاع از مفهوم ان ال پی بر روی لینک کلیک کنید.
تمرین کردن را فراموش نکنید
ما برای کسب موفقیت در زندگی تنها به جمع آوری اطلاعات و مطلع شدن از راهکارهای مختلف نیاز نداریم، بلکه باید آنچه که می آموزیم را تمرین کنیم. با تکرار کردن و استفاده از آموخته های خود در موقعیت های مختلف به تسلط برسیم. بنابراین برای تمرین کردن راهکارهای تقویت تفکر انتقادی وقت صرف کرده و این مورد را جزء لیست برنامه های زندگی خود قرار دهید.
کاربرد تفکر انتقادی
با توجه به اینکه اندیشیدن انتقادی یک توانایی و مهارت ذهنی مثبت است بنابراین کاربردهای مختلفی نیز در زندگی دارد. فکر کردن مثبت به دور از بیخیالی به کسب موفقیت های کوچک و بزرگ کمک می کند. حال چه بهتر که تفکر انتقادی صورت بگیرد و نتایج منطقی حاصل شوند. با توجه به اهمیت اندیشیدن مثبت و منطقی در زندگی، به چند مورد از کاربردهای تفکر نقادانه اشاره می کنیم:
تصمیم گیری بهتر
زمانی که براساس داده ها، شواهد و واقعیت های موجود فکر می کنید، راهکارهای بهتری مطرح می شوند. در این شرایط می توانید تصمیمی درست و منطقی گرفته و احتمال پشیمانی را کاهش دهید. متاسفانه یکی از اشتباهات افرادی که به صورت پیوسته و مکرر شکست می خورند، عجولانه تصمیم گرفتن است.
تفکر انتقادی به ما کمک می کند تا با صبر و تامل به راهکارهای بهتری رسیده و تصمیمات منطقی بگیریم.
برای اطلاع از راه های تقویت مهارت یادگیری بر روی لینک کلیک کنید.
پیشرفت شغلی
بدون شک کسب موفقیت در هر حوزه شغلی به فکر کردن نیاز دارد. شما چه در یک شرکت تبلیغاتی کار کنید یا اینکه وظیفه آموزش به دیگران را برعهده داشته باشید باید برای بهبود شرایط کاری خود فکر کنید. در این شرایط تفکر انتقادی به کمکتان آمده و شما را در رسیدن به جایگاه شغلی بهتر، یاری می کند.
برای یادگیری تکنیک های اعتماد به نفس صحبت در جمع، ارتباط موثر و هوش کلامی می توانید در دوره های آموزشی مریم مبارکی شرکت کنید.
بهبود مهارت حل مسئله
بدون شک همه ما در طول زندگی در موقعیت هایی قرار می گیریم که باید یک مسئله را حل کنیم تا از بروز مشکلات جلوگیری به عمل آید. همچنین برای انجام یک کار تاثیرگذار حتی اگر مشکلی هم وجود نداشته باشد ممکن است به حل مسئله نیاز داشته باشیم. تفکر انتقادی در این شرایط به ما کمک می کند تا واقعیت های موجود را بررسی کرده و به دور از حدس و گمان، یک مسئله را حل کنیم. فکر کردن به دور از تعصب، کینه و منفی نگری موجب پیشرفت در زندگی می شود بنابراین بهتر است به فکر تقویت این مهارت باشیم.
مستقل شدن
اگر نتوانید به درستی فکر کرده و تصمیمات منطقی بگیرید، باید به دیگران وابسته باشید. مستقل شدن زمانی اتفاق می افتد که شما بتوانید براساس واقعیت های موجود یک قضاوت درست انجام دهید. به دیگران ثابت کنید که توانایی اندیشیدن مستقل و پردازش ارزش ها را دارید. در غیر این صورت منطقی تصمیم نگرفته و پیامدهای منفی نمایان می شوند. مهم ترین عامل برای مستقل شدن، درست فکر کردن است، به همین علت از یادگیری و تقویت مهارت اندیشیدن انتقادی غافل نشوید.
برای اطلاع از نحوه شرکت در دوره آموزشی عشق هوشمندانه بر روی لینک کلیک کنید.
خلاقیت و ایده پردازی
به نظر شما چه زمانی می توانید در مورد یک موضوع، ایده های مختلفی را مطرح کنید؟ برای انجام این کار به درست فکر کردن نیاز دارید. ایده پردازی و خلاقیت زمانی انجام می شود که بتوانید جوانب مختلف یک موضوع را بررسی کنید. به اندازه کافی فکر کرده و از عجولانه تصمیم گرفتن خودداری کنید. این اهداف نیز زمانی محقق می شوند که مهارت و توانایی تفکر انتقادی را تقویت کنید.
خلاصه مطلب
وجه تمایز انسان با سایر مخلوقات خداوند، فکر کردن است. یکی از مهم ترین عواملی که به ما در رسیدن به اهدافمان کمک می کند، تفکر است. ما با فکر کردن می توانیم راهکارهای مناسب برای انجام کارهای مهم را پیدا کنیم. در این میان تفکر انتقادی موقعیتی را برایمان فراهم می کند تا با بررسی واقعیت های موجود، طرح سوال، فرضیه سازی و بررسی صحت آن ها به یک نتیجه منطقی برسیم.
برای یادگیری تکنیک های جذابیت کلام، عشق هوشمندانه و موفقیت کلامی می توانید در دوره های آموزشی مریم مبارکی شرکت کنید. همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد می توانید از راه های ارتباطی استفاده کنید.