اصطلاح “شبکه سازی” جزو آن دسته از مفاهیمی است که در حوزه توسعه فردی کم‌تر موردتوجه قرار می‌گیرد. اکثر ما وقتی با عبارت شبکه سازی روبه‌رو می‌شویم، اولین چیزی که به ذهنمان می‌آید تلاش افراد برای کاریابی، ارتقا شغلی و برقراری ارتباط مؤثر در محیط کار است. حالا هم قرار نیست این موضوع را منکر شویم. شبکه سازی هنوز هم مفهومی مؤثر در یافتن یک شغل و ارتقا موقعیت شغلی محسوب می‌شود؛ اما علاوه بر آن رد پای این اصطلاح مهم را در زندگی اجتماعی و شخصی خود نیز خواهیم دید.
اصلاً شبکه سازی چیست؟ شبکه سازی یا نتورکینگ (Networking)، به فرایند ایجاد و پرورش یک رابطه طولانی‌مدت، معنادار و دوطرفه با افرادی اشاره دارد که ممکن است در موقعیت‌های مختلفی مثل میهمانی، پیاده‌روی، جلسه کاری و… ملاقاتشان کنیم. این مفهوم به آدم‌ها کمک می‌کند تا روابط شخصی و عاطفی خود را به شکلی استاندارد بهبود ببخشند. اگر تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید، احتمالا به درک درست و عمیقی از مفهوم شبکه سازی خواهید رسید.
شبکه سازی چیست؟
شبکه سازی به معنای تبادل اطلاعات و ایده‌ها با دیگران و برقراری ارتباطی مؤثر با آنها در محیط‌های گوناگون است. اولین جرقه برای شکل‌گیری فرایند شبکه سازی زمانی زده می‌شود که شما نقاط مشترک خود و طرف مقابل را شناسایی می‌کنید. سپس استارت شبکه‌سازی زده شده و بعد با هدف ایجاد یک رابطه عمیق و سازنده برای توسعه فردی یا توسعه شغلی ادامه پیدا می‌کند.
نکته جالبی که درباره مفهوم شبکه سازی وجود دارد این است که هیچ محدودیت زمانی و مکانی شامل آن نمی‌شود. برای مثال فرقی ندارد که چند سالتان است یا در کدام شهر و کشور زندگی می‌کنید. برای اینکه بتوانید شبکه سازی کنید، کافیست از حضور در جمع و برقراری ارتباط با دیگران نترسید. به عبارتی کافیست سرتان را از موبایل و تکنولوژی بیرون آورده و در زمان حال زندگی کنید. برای مثال ممکن است وقتی در مترو هستید با بغل دستی خود هم‌صحبت شده و بعد متوجه شوید که او هم در حوزه کاری شما تخصص دارد. بدین ترتیب مکالمه و ارتباطی که بین شما شکل می‌گیرد موجب شبکه سازی خواهد شد.
شبکه سازی یک مهارت کاربردی است که همه افراد باید متناسب با نیاز، ویژگی‌های شخصیتی، خصوصیات رفتاری، نقاط قوت و ضعف خود آن را تقویت کنند. در همین راستا شرکت در دوره “ارتباط مؤثر” سرکار خانم مریم مبارکی، می‌تواند راهنمای خوبی برای تقویت مهارت شبکه سازی و برقراری ارتباطی سازنده با اطرافیان باشد.
اهمیت شبکه سازی چیست؟
همانطور که در بخش‌های قبل هم گفتیم، فرایند نتورکینگ یا شبکه‌سازی در زندگی شخصی، اجتماعی و شغلی همه ما مؤثر است. اگر بخواهم اهمیت نتورکینگ را به شکلی ملموس بیان کنم، باید به سراغ یک ضرب‌المثل قدیمی و معروف بروم که می‌گوید:
“یه دست صدا نداره!”
ما برای کسب موفقیت در زندگی حرفهای و توسعه فردی خود به برقراری ارتباط با دیگران نیاز داریم. شبکه سازی یک خیابان دو طرفه است که موجب ساختن یک رابطه معنادار با اهداف و سودمندی‌های مشترک می‌شود. این مهارت به ما کمک می‌کند تا…
- فرایند پرسونال برندینگ، برندینگ شرکتی، محصول و… را به بهترین شکل ممکن انجام دهیم.
- در فرایند توسعه شغلی عملکرد خوبی از خود نشان دهیم.
- فرصت‌های شغلی مناسب خود را پیدا کرده و برای دستیابی به آن تلاش کنیم.
- خلاقیت درونی خود را از طریق دستیابی به اطلاعات و داده‌های دیگران پرورش دهیم.
- در حوزه کاری خود معروف و محبوب شویم.
- همیشه یک فرصت بهتر برای رشد و پیشرفت داشته باشیم.
- به درک عمیق‌تری از مسائل و ارتباطات برسیم.
- به دریای وسیعی از منابع برای کسب اطلاعات جدید وصل شویم.
- در مواقع سختی و بحران‌های احتمالی، پشتوانه‌ای محکم و حامیانی مطمئن برای تکیه کردن داشته باشیم.
- رزومه خود را ارتقا داده و بیش از پیش خودمان را به دیگران بشناسانیم.
- اعتماد به نفس بیشتری در انجام کارها داشته باشیم.
- نهایت استفاده را از مهارت‌ها و توانمندی‌های خود ببریم.
- فرد تأثیرگذاری باشیم.
تکنیک‌های مهم برای شبکه سازی
حال نوبت آن است که با تکنیک‌های شبکه سازی آشنا شده و بفهمیم که بالاخره از کجا باید شروع کرد؟ در ادامه قرار است به روش‌های بهبود مهارت شبکه سازی و گسترده کردن دایره ارتباطات خود با دیگران اشاره کنیم.
ذهنیت خود را اصلاح کنید!
بعضی از افراد فکر می‌کنند که شبکه سازی یعنی اینکه متناسب با نیازهایی که داریم با آدم‌های مختلف ارتباط برقرار کنیم. در صورتی که ارتباط و دوستی از روی نیاز نه تنها از چارچوب‌های یک رابطه اصیل و سالم خارج شده بلکه با این کار به شعور خود و طرف مقابل توهین می‌کنیم. پس چه‌کار کنیم؟
قبل از اینکه شروع به شبکه سازی و ایجاد ارتباط با دیگران کنید، از خودتان بپرسید که آیا این رابطه برای هر دو ما مفید است؟ بهترین دوستی‌ها و همکاری‌ها بر پایه صداقت بنا می‌شوند. اینکه صرفاً یک شماره، آدرس ایمیل یا یک کارت ویزیت بینتان ردوبدل شود، نمی‌تواند به معنای شروع یک شبکه سازی استاندارد باشد. شما باید با اطرافیان خود مانند یک دوست رفتار کرده و نقاط مشترک موجود را شناسایی کنید. به آنها نشان دهید که فقط از روی نیاز کنارشان نیستید و موجودیتشان برای شما ارزشمند است.
هدفمند باشید!
باور اشتباه دیگری که درباره شبکه سازی وجود دارد این است که می‌گویند “با همه ارتباط بگیر”! دوستی داشتم که وقتی مقابل یک کافه در کنارش می‌ایستادم و مشغول گفتگو بودم، آدم‌های رهگذر هم با او سلام و احوالپرسی می‌کردند! همیشه تعجب می‌کردم که چگونه همه را می‌شناسی؟ چنین شخصیتی نمی‌تواند یک شبکه ساز خوب باشد. چون برقراری رابطه بی‌هدف با آدم‌های رندم به شکلی دائم و پیوسته به معنای شبکه سازی نیست. شما باید روابط هدفمندی با دیگران داشته باشید تا بتوانید ارتباطتان با آنها را به صورت معنادار و مداومی حفظ کنید.
از برقراری ارتباط نترسید و از محدوده امن خود خارج شوید!
یکی دیگر از تکنیک‌هایی که به شبکه سازی و تقویت این هنر کمک می‌کند، شرکت در جلسات، سمینارها، دوره‌ها، کارگاه‌ها، مهمانی‌ها، دورهمی‌ها و… است. خیلی رک و راست بگویم، شما باید در جمع باشید تا بتوانید به یک شبکه ساز تبدیل شوید. زیرا در این صورت است که می‌توانید با آدم‌های متعددی ملاقات کرده و بعد به شکلی اصیل و درست با آنها ارتباط بگیرید.
برای مثال اگر در محیط کارتان دوره‌هایی برای یادگیری مهارت‌های مربوط به شغلتان برگزار می‌شود، در آنها شرکت کنید. یا اگر دوستانتان دورهمی‌های کوچکی برای تجدید دیدار با یکدیگر برگزار می‌کنند، دعوت آنها را قبول کنید. حضور شما در چنین محیط‌هایی می‌تواند بستر مناسبی برای شبکه‌سازی را فراهم کند.
علایق مخاطب خود را بشناسید!
شما برای اینکه مهارت شبکه سازی خود را تقویت کنید، توانایی درک احساسات، هیجانات و علایق طرف مقابلتان را داشته باشید. حال فرقی نمی‌کند که طرف مقابل دوست جدیدی در فضای مجازی باشد یا فردی که در محیط کارتان با او آشنا شده‌اید. در هر صورت برای اینکه بتوانید ارتباطی دوستانه، عمیق، پایدار، اصیل و مؤثر با او برقرار کنید باید به درک درستی از هیجانات و احساسات او برسید. چیزی که در دوره “هوش هیجانی” سرکار خانم مریم مبارکی به طور کامل درباره آن صحبت خواهد شد.
اعتماد به نفس داشته باشید!
داشتن اعتماد به نفس به شما کمک می‌کند تا خیلی راحت‌تر حرفهای خود را زده و احساساتتان را بروز دهید. مثلاً فرض کنید به عنوان همراه با یکی از دوستان صمیمی خود وارد یک جمع جدید شده‌اید. موضوع بحث و مکالمات آن جمع برای شما جذاب است و اتفاقاً اطلاعاتی هم در آن زمینه دارید؛ اما به دلیل نداشتن اعتمادبه‌نفس کافی، نمی‌توانید در جمع صحبت کرده و با آدم‌های جدید اطرافتان ارتباط برقرار کنید. اعتماد به نفس به شما کمک می‌کند تا در فرایند شبکه سازی موفق‌تر باشید.
حال اگر فکر می‌کنید دچار کمبود اعتمادبه‌نفس هستید، تهیه دوره “اعتمادبه‌نفس صحبت در جمع” سرکار خانم مریم مبارکی را به شما توصیه می‌کنم. در این دوره سه ساعته با ریشه‌های ترس خود آشنا شده و راهکارهای غلبه بر آن را آموزش می‌بینید.
مهارت‌های نرم خود را تقویت کنید!
مهارت‌های نرم چیست؟ به مهارت‌هایی مثل قدرت بیان، زبان بدن، هوش هیجانی، همدلی، گوش دادن فعالانه، انعطاف‌پذیری و… مهارت نرم می‌گویند. شما برای اینکه در مسیر شبکه سازی خود ظاهر شوید، باید مهارت‌های این چنینی خود را تقویت کنید. برای مثال فردی که توانایی گوش دادن فعالانه و همدلانه داشته باشد از محبوبیت بیشتری میان اطرافیان خود برخوردار است. چون آنها می‌دانند که در یک رابطه دوطرفه هستند و همان قدر که توجه می‌کنند، مورد توجه قرار خواهند گرفت. یا فردی که زبان بدن قوی دارد، هنگام صحبت با دیگران می‌تواند تأثیر بیشتری روی آنها داشته و رابطه معنادارتری را شکل دهد.
خبر خوب اینکه تمام مهارت‌های این چنینی را می‌توان با مطالعه کتاب‌های خوب، شرکت در دوره‌ها، سمینارها و… تقویت کرد. مثلاً دوره “زبان بدن قدرتمند” سرکار خانم مریم مبارکی کمک می‌کند تا تکنیک‌های تقویت زبان بدن را آموزش دیده و از آن برای شبکه سازی استفاده کنید.
قدرت اینترنت و شبکه‌های اجتماعی را دست کم نگیرید!
یکی از اصلی‌تری تکنیک‌های شبکه سازی، حضور مؤثر و استاندارد در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی است. به موارد زیر توجه کنید:
- اینستاگرام، مفید برای شبکه سازی در زندگی شخصی
- لینکدین، مفید برای شبکه سازی در زندگی شغلی
- توییتر، مفید برای شبکه سازی در زندگی اجتماعی
این موارد تنها چند مثال ساده و کوچک است. در صورتی که تأثیر فضای مجازی بر فرایند نتورکینگ بیش از این‌ها بوده و در همین چند برنامه خلاصه نمی‌شود. مثلاً شما برای یافتن موقعیت شغلی مناسب خود می‌توانید رزومه آپدیت شده خود را هر چند وقت یک بار در وب‌سایت‌ها و پلتفرم‌های کاریابی آپلود کرده و فعالیت مستمری در برنامه‌هایی مثل لینکدین داشته باشید.
فقط وقتی که دارید زمان خود را در شبکه‌های اجتماعی سپری می‌کنید، یک نکته مهم را از یاد نبرید. این که تمام این شبکه‌ها، پلتفرم‌ها و برنامه‌ها ابزاری هستند که شما برای راحتی خود باید از آنها استفاده کنید؛ نه اینکه بازیچه دست آنها شده و کنترل امور را از دست بدهید. دوره “هوش هیجانی در فضای مجازی” سرکار خانم مریم مبارکی می‌تواند حکم یک استاد راهنما برای چگونگی رفتار در این فضا را داشته باشد.
اول ببخشید و بعد تقاضا کنید!
روابط شما با دیگران زمانی حکم شبکه سازی را خواهد داشت که کاملاً دو طرفه و از روی میل و علاقه طرفین رابطه باشد. اگر دقت کرده باشید همه ما در زندگی خود افرادی را می‌شناسیم که وقتی اسمشان را روی صفحه موبایلمان می‌بینیم، مطمئنیم که یک درخواستی از ما دارند! شما باید سعی کنید این‌گونه نباشید. در فرایند شبکه سازی باید ابتدا ببخشید و بعد تقاضا کنید.
یکی از عادات اجتماعی خوبی که اکثر مردم دارند این است که وقتی برای اولین بار به منزل یک دوستی می‌روند، سعی می‌کنند دست خالی نباشند. در واقع حسن نیت خود را با خرید یک گل، شیرینی یا یک هدیه کوچک نشان می‌دهند. در این مواقع ما فرایند شبکه سازی را به اصیل‌ترین و درست‌ترین شکل ممکن انجام داده‌ایم. فراموش نکنید که نتورکینگ درست مثل باز کردن یک حساب در بانک است. به این صورت که به سرمایه اولیه و زمان نیاز داشته تا بعد از مدتی به سود برسد.
در نهایت…
معنای اولیه عبارت شبکه سازی خیلی ساده و کوتاه است؛ اما ریزه‌کاری‌ها و جزئیات مؤثر در آن به قدری زیادند که بدون پرداختن به آنها نمی‌توان تعریف درستی از نتورکینگ ارائه داد. مثلاً اینکه من با دوست دوستم ارتباط برقرار کنم می‌تواند منجر به شبکه سازی شود؛ اما شرط‌های زیادی دارد. شروطی مثل توجه به هدف رابطه، دوطرفه بودن رابطه، سخاوتمند بودن در رابطه، نحوه صحبت با طرف مقابل، مهارت طرفین در تأثیرگذاری، میزان نقاط مشترک طرفین و… .
فکر می‌کنم حالا دیگر باید متوجه منظورم شده باشید. با این حساب کمی روابط خود را مرور کرده و ببینید کجا موفق به یک شبکه سازی موفق شده‌اید؟ کجا باید بیشتر تلاش می‌کردید؟ و اینکه حالا از کجا باید برای تقویت مهارت نتورکینگ درون خود شروع کنید؟