خود‌ کم‌ بینی چیست؟

گاهی اوقات احساس می کنید که به اندازه کافی خوب نیستید یا مطمئن هستید که مانند دیگران لایق شادی و موفقیت نیستید. احساس می کنید برای رسیدن به اهدافتان باید دو برابر دیگران سخت کار کنید؟ آیا این احساسات برای شما آشنا به نظر می رسد؟ شاید این احساس را نیز تجربه کنید که دوستان و همکارانتان پشت سرتان از شما انتقاد می کنند یا مدام خود را سرزنش می کنید و از کشف عیوب زندگی خود می ترسید. به احتمال زیاد از خود کم بینی و عزت نفس پایین رنج می برید اما نگران نباشید؛ شما تنها کسی نیستید که چنین احساساتی دارید. میلیون‌ها نفر در سرتاسر جهان حداقل گاهی چنین احساسی دارند. اگر این احساسات را تجربه می کنید، قطعاً ارزش آن را دارد که در مورد اعتماد به نفس پایین بیشتر بدانید احساس خود کم بینی قابل درک است و می توان بر آن غلبه کرد. بیایید با هم یاد بگیریم که چگونه می توان به این مرحله رسید.

خود‌ کم‌ بینی چیست؟

عقده حقارت یا خود کم‌ بینی نوعی احساس روانی است که در آن فرد خود را حقیر می بیند. این احساس به طور کامل یا تا حدی ناخودآگاه است. در واقع تحقیر خود، حالتی از ذهن است که در آن احساس می کنید کمتر از دیگران هستید و به همین دلیل، تمام تعاملات شما با خانواده، دوستان و همکارانتان دچار مشکل می شود. اگر عزت نفس پایینی دارید، احتمالاً احساس بی کفایتی می کنید و فکر می کنید به خوبی اطرافیانتان نیستید. احساس عزت نفس پایین اغلب در مسائل مربوط به والدین یا مسائل فکری و ذهنی به وجود می آید و معمولاً فرد در این زمینه ها دائماً از خود انتقاد می کند.

برای اطلاع از علل بی ارادگی بر روی لینک کلیک کنید.

نشانه های خود‌ کم‌ بینی

1- همه چیز باید کامل و بی نقص باشد

گاهی اوقات ممکن است احساس کنید کاری که انجام می دهید به اندازه کافی خوب نیست، به این معنی است که تمام تلاش خود را می کنید اما از نتیجه راضی نیستید. اگر این مشکل سایر بخش های زندگی شما را تحت تاثیر قرار می دهد، به این معنی است که شما عزت نفس پایینی دارید. اگر میل به کامل بودن باعث می شود چیزهای مهم دیگر را به تأخیر بیندازید یا نادیده بگیرید، مشکل عزت نفس پایین و خود کم بینی دارید.

2- از دیگران کناره گیری می کنید

وقتی از خود کم بینی رنج می برید، از دیگران کناره گیری می کنید زیرا آنها به شما احساس حقارت می دهند یا می ترسید به دلیل ضعف هایتان شما را در گروه خود نپذیرند. کم کم  از یافتن دوستان جدید نیز اجتناب می کنید. شما با همکاران خود معاشرت نمی کنید و به ندرت در گفتگوهای اجتماعی شرکت می کنید. هرچه افراد اطراف شما کمتر باشند، احساس امنیت بیشتری می کنید.

برای آشنایی با ارتباط موثر بر روی لینک کلیک کنید.

3- تصور می کنید با دیگران فرق دارید

وقتی با مشکل خود کم بینی درگیر هستید، احساس می کنید که از جهات مهمی شبیه دیگران نیستید. چون این تفاوت ها باعث می شود شما احساس حقارت کنید، در پیدا کردن دوستان جدید شکست می خورید و به جای تمرکز بر شباهت های خود با دیگران، به تفاوت های خود با آنها فکر می کنید. این مشکل بین شما و دیگران فاصله ایجاد می کند.

4- از دیگران انتقاد می کنید

از آنجایی که شما در درون خود احساس بی کفایتی می کنید، اغلب آرزو می کنید که دیگران نیز همین احساس را داشته باشند. بنابراین شروع می کنید به انتقاد و سرزنش دیگران برای اشتباهات خود. اگرچه شما آن را از روی رفتار خود تشخیص نمی دهید اما از نظر دیگران، این رفتار کاملا بد و زشت به نظر می رسد.

برای اطلاع از انواع انگیزه بر روی لینک کلیک کنید.

5- مردم شما را اذیت می کنند

اگر خود کم بینی دارید، حتی انتقاد جزئی نیز می تواند به شما آسیب برساند زیرا بسیار شکننده و حساس هستید. حتی اگر کسی شما را دوست داشته باشد و از سر کمک و حسن نیت چیزی بگوید، باز هم آن را جدی می گیرید و ناراحت می شوید. شما نمی توانید تحمل کنید که دیگران به شما بگویند اشتباه می کنید یا اگر کاری انجام دهید پیشرفت خواهید کرد. دیگران اغلب می گویند که شما بازخورد خوبی نمی دهید و خیلی راحت ناراحت می شوید.

6- شما بسیار حساس هستید

زمانی که خود کم بینی داشته باشید، نسبت به افکار، اعمال و گفتار دیگران بسیار حساس می شوید. از آنجایی که شما مستعد احساس بی کفایتی هستید، این موضوع بر بسیاری از فعالیت های شما تأثیر منفی می گذارد.

برای اطلاع از روش های مقابله با بی انگیزگی بر روی لینک کلیک کنید.

7- شما عاشق توجه هستید

وقتی دیگران در مورد شما چیزهای خوبی می گویند بسیار خوشحال می شوید. شما سعی می کنید بسیار مفید باشید و دقیقاً همان کاری را انجام دهید که دیگران از شما می خواهند تا خوب به نظر برسید. به دلیل خود کم بینی شما، برای احساس خوشبختی، نیاز شدیدی به دوست داشتن دارید.

8- اشتباهات خود را پنهان می کنید

شما در مقابل دیگران وانمود می کنید که یک فرد کامل هستید. هیچ کس نباید از اشتباهات و کاستی های شما بداند. به این ترتیب از هر چیزی که شما را بد جلوه می دهد اجتناب می کنید. این شما را از ریسک کردن باز می دارد اما از طرف دیگر، حداقل می دانید که دارید یک فیلم بازی می کنید. این امکان وجود دارد که حتی دیگران متوجه شوند که شما جعلی هستید، مانند بازیگری که در حال بازیگری است و اعمالش واقعی نیست.

برای آشنایی با محصول صوتی شخصیت شناسی بر روی لینک کلیک کنید.

9- از شکست هراس دارید

به دلیل خود کم بینی، وقتی باید کاری را جلوی دیگران انجام دهید، مضطرب و نگران می شوید. از شکست می ترسید یا اینکه می ترسید که دیگران به شما و کارتان بخندند. بنابراین این شرایط باعث می شود که  شانس خود را امتحان نکنید و فرصت های رشد را یکی یکی از دست بدهید.

10- دیگران به شما احترام نمی گذارند

خود کم بینی شما به دیگران اجازه می دهد هر طور که می خواهند با شما رفتار کنند، حتی زمانی که به نفع شما نیست. در چنین شرایطی فرد اغلب از حرف زدن می ترسد و خواسته های دیگران را بر اولویت های خود مقدم می دارد و از خود غافل می شود که در نهایت احساس بدتری خواهد داشت.

برای اطلاع از مفهوم خودکنترلی بر روی لینک کلیک کنید.

علل خود‌ کم‌ بینی

یکی از عوامل مهم بیماری های روانی و مشکلات شخصیتی انسان «خود کم بینی» یا عزت نفس پایین است اما در کل دلایل احساس خود کم بینی شامل موارد زیر است:

1. افسردگی همراه با رنجش
2. احساس شکست
3. تحقیر شدن
4. احساس بی ارزشی

احساس خود کم بینی به این معناست که فرد خود را کوچکتر و کم ارزشتر در مقابل دیگران بداند و خود را دست کم بگیرد. خود کم بینی نقطه مقابل اعتماد به نفس است و این دو مفهوم مربوط به خودپنداره است.

برای اطلاع از فواید گفتگو با خود بر روی لینک کلیک کنید.

خودپنداره یا خودانگاره عقاید و باورهایی است که ما در مورد اینکه چه کسی هستیم داریم. خودپنداره دیدگاه ما نسبت به خودمان است. این دیدگاه بسیار مهم است و تأثیر عمده ای بر نحوه درک ما از خود، دیگران و جهان دارد. افرادی که تصویر منفی و ضعیفی از خود دارند، احساس خوشبختی نمی کنند. شکایت دارند و از دیگران و منابع قدرت ناراضی هستند و دوستی اصیل و واقعی برقرار نمی کنند.

خودپنداره ضعیف و منفی ناشی از تلقینات دیگران و پذیرش قضاوت های نادرست دیگران در مورد شخصی در گذشته یا از شکست های مکرر است. به عبارت دیگر، قضاوت‌هایی که دیگران در مورد ظاهر، مهارت‌ها و ویژگی‌های شما انجام می‌دهند، به‌ ویژه در دوران کودکی، باعث می‌شود شما در موقعیت پایین‌تر و ضعیف‌تری نسبت به دیگران به نظر برسید. ما انسان ها این احساس را بارها در زندگی خود تجربه می کنیم، حتی افراد موفق و به ظاهر کامل، قوی، ثروتمند و مسلط گاهی بی دلیل احساس حقارت می کنند که تا حدودی طبیعی است. اگر احساس حقارت آزاردهنده است یا در زندگی عادی اختلال ایجاد می کند، بهتر است به دنبال خدمات روانشناسی در این زمینه باشید.

برای آشنایی با طرز فکر افراد موفق بر روی لینک کلیک کنید.

یا اینکه دچار تعارض شده اید؛ مشکل شما اکنون این است که این رفتار برای شما شکل درگیری به خود گرفته است. یعنی کاری را انجام می دهید که از آن راضی نیستید یا احساس می کنید باید کاری را انجام دهید که شما را شادتر کند اما ثبات کافی برای انجام آن را ندارید. پس خود را برای ایجاد یک سبک رفتاری جدید و مناسب در محیط کار آماده کنید. البته این سبک به معنای داشتن غرور و عصبانیت نیست.

انواع خود‌ کم‌ بینی

احساس خود کم بینی و عقده حقارت وضعیتی است که همه انسان ها در بدو تولد احساس می کنند. این جریان ناشی از ناتوانی کودک در انجام بسیاری از کارها است. در واقع تحقیر خود، موقعیت های طبیعی هستند که به رشد فرد کمک می کنند. افراد با خود کم بینی تشویق می شوند که بر آن غلبه کنند و شکوفا شوند.

زمانی که این احساس شدید باشد و منجر به احساس حقارت شود، فرد تلاش زیادی برای جبران این احساس حقارت انجام می دهد و این می تواند موفقیت بزرگی را برای او به ارمغان بیاورد. این بدان معنی است که یک موقعیت تحقیرآمیز به دستاوردهای بزرگ منجر می شود. از طرفی فرد می تواند برای جبران این احساس حقارت دست به هر کاری بزند و خلاف جامعه و قانون عمل کند. در این صورت هم برای خود و هم برای دیگران خطرناک می شود.

برای آشنایی با روزمرگی بر روی لینک کلیک کنید.

برخی افراد به هیچ یک از روش های فوق عمل نمی کنند. این بدان معناست که آنها آگاهانه خود را دست کم می گیرند و مدام به خود شک می کنند. به نظر می رسد این افراد اعتماد به نفس پایینی دارند و به دلیل همین اعتماد به نفس پایین از مشارکت های مفید در جامعه و محل کار اجتناب می کنند و هرگز به توانایی های خود نمی رسند. افرادی که شخصیت اجتنابی و شخصیتی وسواسی دارند بیشتر احتمال دارد که عزت نفس پایینی داشته باشند.

درمان خود‌ کم‌ بینی

لازم نیست تمام زندگی خود را با خود کم بینی زندگی کنید. این احساس یک الگوی فکری است و شما را برای مدتی از احساس آسیب محافظت کرده است اما اکنون زمان تغییر است. چندین مرحله وجود دارد که می توانید برای غلبه بر عقده حقارت خود بردارید. البته، شما می توانید به تنهایی از عهده این کار برآیید اما اگر احساس می کنید به کمک نیاز دارید، به مشاور مراجعه کنید.

برای آشنایی با تاثیر هوش هیجانی بر رابطه عاطفی بر روی لینک کلیک کنید.

به محض اینکه متوجه شدید که اعتماد به نفس شما افزایش می یابد و کمتر به افکار و نظرات دیگران توجه می کنید، می توانید احساس موفقیت کنید. وقتی از شک و تردید خود خلاص می شوید، دیگر به خود شک نمی کنید و نگران می شوید که دیگران نقاط ضعف شما را ببینند.

1- با خودتان مهربان باشید

یکی از مهم ترین راه ها برای غلبه بر خود کم بینی، تمرین مهربانی با خود است.

وقتی اشتباه می کنید خیلی به خودتان سخت نگیرید. هرکسی میتواند اشتباه کند. مهم این است که از اشتباهات خود درس بگیرید و پیشرفت کنید. نه فقط شما، همه ما هر از گاهی شکست می خوریم. وقتی مشکلی پیش آمد سعی کنید از آن درس بگیرید و گرفتار اضطراب و افسردگی نشوید.

2- اجازه ندهید گذشته شما را غرق کند

هر چیزی که برای شما اتفاق افتاده و هر کاری که قبلا انجام داده اید مربوط به گذشته شماست. خود را به خاطر اشتباهاتی که مرتکب شده اید ببخشید. با این حقیقت کنار بیایید که دیگران به شما ظلم کرده اند. به این فکر نکنید که تربیت شما چه تأثیری بر شما داشته است یا به روش هایی که مورد انتقاد و تحقیر قرار گرفته اید.

برای آشنایی با انواع سبک های ارتباطی بر روی لینک کلیک کنید.

خودتان را با نحوه رفتارتان یا اشتباهاتی که مرتکب شده اید تعریف نکنید. اگر این کار را انجام دهید، هرگز از موانعی که دیگران برای شما گذاشته اند عبور نخواهید کرد. پدر شما ممکن است فکر کند که شما فردی بی ارزش هستید اما این به این معنی نیست که شما بی ارزش هستید. اگر معلمتان شما را بی شعور خطاب می کند یا دیگران به شما احترام نمی گذارند، به این معنا نیست که افکار و عقاید آنها درست است. اجازه ندهید نظرات منفی دیگران مانع شما شود.

3- قوی باشید

اجازه ندهید نقاط ضعفتان شما را عقب نگه دارد. در صورت امکان سعی کنید خود را با دیگران مقایسه نکنید. به یاد داشته باشید که همه ما نقاط ضعف و قوت خود را داریم. روی چیزهای خوبی که دارید و کارهای خوبی که می توانید انجام دهید تمرکز کنید. باید فعالیت هایی وجود داشته باشد که از آنها لذت ببرید و در آنها مهارت داشته باشید. آیا به آنچه دیگران از شما تعریف می کنند فکر می کنید؟ به یاد داشته باشید، قرار نیست شما بهترین باشید یا همه چیز را درست انجام دهید. شما باید به چیزهایی فکر کنید که برای شما ارزشمند هستند و در آنها احساس موفقیت می کنید.

برای آشنایی با تاثیرگذاری بر روی لینک کلیک کنید.

4- از خود دفاع کنید

اجازه ندهید جامعه علیه شما تبعیض قائل شود. اینکه جامعه تنگ نظر و سطحی است به این معنی نیست که شما یک فرد حقیر هستید. حتی اگر سخت است، تمام تلاش خود را بکنید که اجازه ندهید تبعیض موجود، بر شخصیت شما تأثیر بگذارد. به این ترتیب در مقابل کسانی که می خواهند شما را پایین بیاورند و انتقادات و کلیشه های معمول را شکست دهند پیروز می شوند.

بهترین راه برای غلبه بر تعصبات موجود این است که زندگی را ادامه دهید و یاد بگیرید علیرغم موانع و مشکلات زیادی که در پیش رو دارید پیش بروید. به عنوان مثال، اگر نگاه کلی جامعه این است که افراد قد بلند و خوش اندام شناخته شده و مورد احترام هستند و شما هیچ یک از این ویژگی ها را ندارید، نباید اجازه دهید این مسائل بر شخصیت شما تأثیر بگذارد. تعصبات جامعه را نادیده بگیرید و سعی کنید به خودتان احترام بگذارید.

5- با دیگران روابط مفید برقرار کنید

از افرادی که به شما انرژی و احساسات منفی می دهند جدا شوید. از همه کسانی که از شما انتقاد می کنند و چیزهای وحشتناکی در مورد شما می گویند فاصله بگیرید. انتقاد سازنده را از جانب کسانی که به شما اهمیت می دهند و به شما کمک می کنند بپذیرید اما وقت خود را با افرادی که از شما حمایت نمی کنند صرف نکنید. با افرادی دوست شوید که به رشد و پیشرفت شما کمک می کنند و به شما بهترین احساس را می دهند.

برای یادگیری تکنیک های ساخت شخصیت قدرتمند بر روی لینک کلیک کنید.

6- «نه» بگویید

با همه خواسته ها موافق نباشید. یاد بگیرید که شما مسئول برآوردن نیازهای همه نیستید. ارزش شما کمتر از دیگران نیست و نباید به گفته دیگران عمل کنید. این احساس را نداشته باشید که اگر به دیگران نه بگویید، آنها دیگر شما را دوست ندارند و شما را ترک خواهند کرد. حتی اگر این اتفاق بیفتد، برای شما بهتر است  بدون آن زندگی کنید. هر چه تعداد دفعات نه گفتن شما بیشتر باشد، دیگران به زمان و مکان شما احترام بیشتری می گذارند. روانشناسان به چنین چیزهایی محدودیت می گویند. وقتی چارچوب و حد و مرزی برای خود داشته باشید، احساس اعتماد به نفس و اطمینان بیشتری خواهید داشت.

7- خواسته های خود را بیان کنید

در روابط خود با دیگران حد و مرزی تعیین کنید و به آنها پایبند باشید. به نیازها و نظرات دیگران احترام بگذارید؛ از طرف دیگر مطمئن شوید که دیگران نیز به شما احترام می گذارند. اگر کسی به شما ظلم کرد، از حق خود دفاع کنید. دوستی ها و روابط بد و منفی را کنار بگذارید و یاد بگیرید که خواسته های خود را بیان کنید. قاطعیت مهارتی است که می توانید یاد بگیرید. هر چه بیشتر آنچه را که می خواهید بخواهید و به آنچه نمی خواهید نه بگویید، دیگران بیشتر به شما احترام خواهند گذاشت.

برای اطلاع از ویژگی های کارآفرینان موفق بر روی لینک کلیک کنید.

8- خودتان باشید

اجازه ندهید جامعه شما را زمین بزند. اگر به دلیل یک ویژگی فیزیکی خاص (مانند قد یا وزن) کمی متفاوت یا غیرعادی هستید، اجازه ندهید ترس از آنچه مردم فکر می کنند باعث شود احساس خود کم بینی کنید. بیشتر مردم از متفاوت بودن می ترسند. پس وقتی بیرون می‌روید برنامه‌ریزی کنید. از زبان بدن مثبت استفاده کنید و بدانید وقتی دیگران به شما خیره می شوند چگونه واکنش نشان دهید. اجازه ندهید کنجکاوی غریبه ها شما را آزار دهد و سعی نکنید حالت تدافعی بگیرید. گاهی اوقات مردم فقط کمی کنجکاو هستند و هیچ اتفاقی نمی افتد.